Znasz kilkaset słówek w języku obcym, opanowałeś podstawowe konstrukcje gramatyczne i nawet potrafisz stworzyć poprawny, merytoryczny tekst na wybrany temat. A jednak kiedy przychodzi do rozmowy czy sformułowania prostej wypowiedzi, to zwyczajnie nie brzmisz. Znasz to? Jak to jest, że możemy znać język w wystarczającym stopniu, ale wciąż go kaleczymy? Dlaczego akcent i wymowa w języku obcym są takie trudne? Co powstrzymuje nas przed prawidłowym mówieniem i w jaki sposób możemy nad tym pracować?

Ilekroć oglądam jakiś film, w którym aktorzy nieudolnie imitują język rosyjski, zastanawiam się, dlaczego to dla nich takie trudne? Czy oni siebie w ogóle nie słyszą? A prawda jest taka, że sama przez kilka lat uczyłam się rosyjskiego akcentu i intonacji, nie wspominając już o czterech semestrach fonetyki i fonologii. A jednak wciąż odczuwam frustrację, kiedy słyszę, że ktoś kaleczy tak dobrze znane mi dźwięki. I założę się, że to samo czują native speakerzy, kiedy słuchają naszych usilnych prób, żeby brzmieć jak oni.

DLACZEGO AKCENT I WYMOWA W JĘZYKU OBCYM SĄ DLA NAS NIE DO PRZEJŚCIA

W trzeciej klasie liceum brałam udział w Olimpiadzie z Języka rosyjskiego. I chociaż z części pisemnej uzyskałam ponad 90% – nie przeszłam do kolejnego etapu. Dlaczego? Ponieważ zblokowałam się podczas rozmowy z komisją. I żebym chociaż nie znała odpowiedzi na pytania, albo nie wiedziała, co chcę przekazać. Wręcz przeciwnie, wszystko miałam przećwiczone. Ale w głowie wciąż gryzło mnie uporczywe zdanie, wypowiedziane kilka dni wcześniej przez moją nauczycielkę:

Agnieszka mówi poprawnie, ale to nie brzmi, jak po rosyjsku.

I właśnie przez tę jedną natrętną myśl wstydziłam się pokazać, co potrafię. Bo przecież oni też na pewno stwierdzą, że to nie jest język rosyjski.

Blokada językowa to jeden z najtrudniejszych elementów, które uniemożliwiają nam opanowanie akcentu i wymowy w innym języku. Dlatego też, jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat, szerzej opowiadałam o tym zjawisku w innym odcinku podcastu. Ale tych czynników, które wpływają na nasze problemy z komnikacją werbalną jest zdecydowanie więcej.

Dlaczego nie potrafimy mówić poprawnie w języku obcym?

• Bo odnosimy słowa i dźwięki do naszego języka ojczystego, czyli szukamy podobieństw, a nie dostrzegamy różnic.
• Nie rozumiemy, że w innym języku mogą występować inne dźwięki, że niektórych może w ogóle nie być lub odwrotnie – może być ich więcej.
• Korzystamy ze znanych nam wzorców i struktur.
• Mamy złe nawyki, które utrwaliły się w otoczeniu innych osób, takich jak chociażby nasi rodzice, znajomi czy społeczność, w której się obracamy.
• Nie uczymy się od początku mówić w języku obcym. Chcemy najpierw opanować gramatykę i słownictwo, a mówienie zostawiamy na później.
• Niepotrzebnie zapisujemy to, co słyszymy za pomocą znaków, które znamy z własnego języka – szukamy więc odpowiedników, a czasem ich po prostu nie ma.

Nie bez powodu poświęciłam cały odcinek podcastu temu, jak uczą się nasze dzieci, bo to właśnie one najszybciej przyswajają akcent i wymowę w języku obcym.

Dlaczego?

Ponieważ nie próbują badać ich przez pryzmat własnych przyzwyczajeń językowych. Nie porównują do wzorców, znanych im z języka ojczystego. Ponieważ one jeszcze tych wzorców nie mają.

Dlatego też od razu uczą się poprawnie, ponieważ ten sam mechanizm odnosi się do innych sfer poznawczych:

• naśladują,
• powtarzają,
• zanurzają się w języku,
• otaczają się nim.

Nie są więc skażone wzorcami, przyzwyczajeniami czy naleciałościami z naszego języka ojczystego.

AKCENT I WYMOWA W JĘZYKU OBCYM A UWARUNKOWANIA SPOŁECZNE

W tym akapicie chcę Ci przedstawić jedną z teorii, która oczywiście nie wyczerpuje tematu blokady językowych i problemów z wymową, ale jest na tyle ciekawa, że warto poświęcić jej kilka minut.

Otóż specjaliści od komunikacji, między innymi Konrad Jerzak vel Dobosz, autor książki oraz podcastu „Sekrety poliglotów”, poszukują źródła tych różnic w przeszłości, w naszej historii, czy też w określonych rolach społecznych, jakie pełnili na przestrzeni wieków mężczyźni i kobiety (a wcześniej chłopcy i dziewczynki).

Jakie role mam na myśli?

Na przykład kobiety jako matki, żony, opiekunki domowego ogniska, a mężczyźni – żołnierza, głowy rodu czy żywiciela rodziny.

CO MA WSPÓLNEGO HISTORIA Z WYMOWĄ W INNYM JĘZYKU

Otóż praktycznie wszystko, ponieważ nasze wychowanie i szeroko pojęte „korzenie” przekładają się później na to, w jaki sposób uczymy się języka. A jednym z kluczowych aspektów tej nauki jest właśnie fonetyka, akcent, wymowa, intonacja – w skrócie wszystkie elementy werbalne, które staramy się opanować w innym języku.

Od zawsze realizujemy się w określonych rolach, które wpływają na to, jak kształtuje się nasz język, nasze słownictwo i – co za tym idzie – nasze komunikaty. Oczywiście, na kompetencje werbalne w danych sferach języka wpływa również nasze wychowanie, środowisko, w którym przebywamy czy najbliżsi nam ludzie, z którymi się porozumiewamy.

RÓŻNE ROLE – RÓŻNE KOMUNIKATY I KOMPETENCJE JĘZYKOWE

Tak jak wspomniałam w jednym z poprzednich odcinków podcastu, chłopcy świetnie czują się w takich tematach jak motoryzacja, samochody, budowle, koparki, podczas gdy dziewczynki wolą godzinami rozmawiać o kucykach Pony, domkach dla lalek czy gotowaniu. Bo właśnie o tym na co dzień rozmawiają z rodzicami oraz z kolegami w przedszkolu, szkole czy na podwórku.

I chociaż jest to pewien stereotyp, niemniej ma on bardzo dużo wpływ na nasz język, ponieważ zwyczajnie łatwiej jest nam swobodnie rozmawiać i poruszać się po tematach, które nas ciekawią. I podobnie wygląda to w dorosłym życiu. Kobiety zazwyczaj lepiej odnajdują się w sferze emocjonalnej, w dyplomacji i kwiecistych komunikatach, natomiast mężczyźni wolą komunikować się w sposób zwięzły, krótkimi zdaniami, bez wtrąceń i ozdobników.

A wisienką na torcie jest blokada językowa, która wynika z tych wszystkich uwarunkowań.

Bo okazuje się, że nie tylko nie potrafimy płynnie i poprawnie mówić w języku obcym, ale bardzo często zwyczajnie tego nie chcemy, nawet jeśli jest to podświadomy opór.

Co jest jego przyczyną?

• Uwarunkowania historyczne – na przykład niechęć do nauki rosyjskiego czy niemieckiego, ponieważ jest to „język wroga”.
• Strach prze obcym (nieznanym) – nie chcemy być utożsamiani z przedstawicielami innej kultury językowej, dlatego nie chcemy mówić za dobrze w ich dialekcie.
• Presja otoczenia – obawiamy się wyśmiania i insynuacji, że się popisujemy.
• Złe wspomnienia z dzieciństwa – surowy rodzić lub kpiący nauczyciel (lub odwrotnie).

To tylko wybrane powody, które nas hamują i sprawiają, że mniej lub bardziej świadomie kaleczymy język. Są to więc role, jakie odgórnie nadaje nam społeczeństwo oraz awersja wynikająca z naszej historii.

AKCENT I WYMOWA W JĘZYKU OBCYM – JAK JE ĆWICZYĆ?

Bez względu na przyczynę, zarówno z blokadą, jak i z błędną wymową czy akcentem jesteśmy w stanie sobie poradzić. O ile posiadamy odpowiednie narzędzia.

Oto niektóre wskazówki i pomysły na usprawnienie naszych wypowiedzi w języku obcym:

• Nie zapisuj wymowy „po polsku”, czyli za pomocą polskich dźwięków. Dlaczego? Gdyż bardzo często dany dźwięk nie ma odpowiednika w Twoim języku i nauczysz się go źle.
• Ucz się wyrazów i zwrotów w kontekście, gdyż bardzo często dany wyraz brzmi zupełnie inaczej w zależności od słów, części mowy czy głosek, które go otaczają.
• Nie bez znaczenia jest również intencja mówiącego, czy intonacja.
• Słuchaj dużo, ale przede wszystkim powtarzaj to, co słyszysz – i to nie tylko w Twojej głowie, ale przede wszystkim na głos.
• Naśladuj i parodiuj native speakerów, dziennikarzy czy też bohaterów seriali, które oglądasz.
• Nagrywaj się – przyzwyczajaj się do swojego głosu, do akcentu, intonacji, a także do unikalnej melodii danego języka.

I najważniejsze, nie wstydź się i ignoruj kąśliwe uwagi innych, którzy twierdzą, że Ci nie wychodzi albo że się podpisujesz. Nie bój się mówić i nie bój się mówić dobrze, ponieważ to nie wstyd, a powód do dumy.

A jeśli szukasz innych wskazówek to oczywiście znajdziesz je w pozostałych odcinkach mojego podcastu.

Podobał Ci się ten artykuł? Zostaw komentarz albo poleć go osobie, która może skorzystać z zawartych w nim wskazówek.

Jeżeli chcesz posłuchać innych odcinków podcastu „Biznesowe Potyczki Językowe”, zajrzyj do zakładki PODCAST lub zasubskrybuj mój kanał na Spotify.

Zapraszam Cię też na mój FANPAGE.

A jeśli interesuje Cię temat komunikacji językowej, transkrypcji, podcastów, szukasz tłumacza, copywritera albo Wirtualnej Asystentki – skorzystaj z bezpłatnej konsultacji i przekonaj się, w jaki sposób mogę wesprzeć Twój biznes!